top of page

Schemadomein autonomie en zelfexpressie

Schemadomeinen beslaan uit vijf brede categorieën van de emotionele behoeften bij kinderen in hun ontwikkeling (verbinding, erbij horen, realistische grenzen, spontaniteit en spel en autonomie).
Wanneer er aan deze voorwaarden niet voldoende wordt voldaan dan kan dat leiden tot ongezonde levenspatronen. Er bestaan 18 schema's die vallen onder een van deze vijf domeinen, welke specifiek gekoppeld zijn aan de emotionele basisbehoeften.
Kinderen ontwikkelen copingstijlen die hen helpen om te overleven binnen een beschadigende omgeving. Mede afhankelijk van het temperament vecht (of overcompenseren) het ene kind terug waar de andere de situatie gaan vermijden of zich overgeeft aan de situatie. Schemamodussen zijn emotionele reacties per situatie plus de copingstijl die iemand hanteert. In ons dagelijks leven worden deze getriggerd omdat we overgevoelig zijn geworden voor bepaalde situaties. Er zijn als het ware knoppen ontstaan waarop gedrukt wordt in bepaalde situaties. Deze knoppen geven daarna telkens dezelfde reactie op die bepaalde kwetsende situatie. We overreageren, trekken ons juist teug of geven ons over op een manier die onszelf of anderen beschadigd. Vroege ongezonde schema's ontstaan in relatie tot onze opvoeders, broers of zussen, leeftijdsgenoten in combinatie met ons karakter (temperament). Het verstoord onze blik op de realiteit omdat we vroeg in ons leven gewend zijn geraakt aan bepaald gedrag en emoties, ze voelen bekend en comfortabel. 

Therapeutische interventies bij "Autonomie, competentie, identiteitsgevoel".

Bij de schema’s van dit domein staat inperking van de eigen autonomie en vertrouwen in eigen kunnen op de voorgrond. Mensen met een of meer van deze schema’s zien zichzelf als onzelfstandig, ze voelen zich onzeker en hebben last van een gebrek aan autonomie. Ze hebben problemen met het nemen van autonome beslissingen omdat zij bang zijn dat die de relaties met voor hen belangrijke personen in gevaar brengen, of ze verwachten te falen in veeleisende situaties. Mensen met het schema ‘kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar’ zijn zelfs bang dat ze op een of andere manier het noodlot tarten met autonome beslissingen. Cliënten met deze schema’s voelen zich vaak hulpeloos. Ze kunnen het dagelijkse leven niet aan zonder ondersteuning van anderen. Dit schema hoort typisch bij cliënten met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis . Sommige mensen met dit schema vertellen dat er als kind veel te hoge eisen aan hen werden gesteld. Dit waren vaak (impliciet) eisen van sociale aard, zoals gevoelens van verantwoordelijkheid voor een zieke ouder. Omdat ze chronisch te veel stress hadden, waren ze niet in staat om een gevoel van competentie en gezonde copingmodi te ontwikkelen. Andere cliënten met dit schema vertellen daarentegen dat hun ouders hun vaak heel weinig toevertrouwden. In plaats van hun kinderen tijdens hun adolescentie te helpen met het opbouwen van hun autonomie, weigerden ze hen los te laten en gingen ze door hun kinderen te helpen met alledaagse taken, waardoor ze geen verantwoordelijkheden kregen (Artnz en Jacob, schematherapie een praktische handleiding.)
Betrokken schema's;
• afhankelijkheid/onbekwaamheid
• Kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar
• Verstrengeling/kluwen
• Mislukking

Afhankelijkheid
Onbekwaamheid

Cognitief

Verander het beeld dat de cliënt niet kan functioneren zonder constante hulp van anderen.
De mening veranderen dat de cliënt zijn of haar eigen beslissingen of oordeel niet kan vertrouwen in alledaagse situaties.
​

Ervaringsgericht

Gedragsmatig

Uiting van boosheid op ouders, imaginair, door client te overbeschermen cliënt en haar of zijn oordeel te ondermijnen.
​

Therapeutische relatie

Geleidelijke blootstelling aan een hiërarchie van alledaagse taken om alleen uit te voeren, zonder hulp van anderen.

De therapeut weerstaat pogingen van de cliënt om een ​​afhankelijke rol op zich te nemen.
Moedig de cliënt aan om zijn of haar eigen beslissingen en keuzes te maken; bevestig een eigen mening en vooruitgang.

Kwetsbaarheid 
voor ziekte en 
gevaar.

Cognitief

Daag overdreven waarnemingen van schade en gevaar op het gebied van criminaliteit, financiële ondergang, medische ziekte en geestesziekte.

Ervaringsgericht

Ga in dialoog met de fobische, overbezorgde ouders middels chairwork of I.R.
Visualiseer veilige resultaten in alledaagse situaties.

Gedragsmatig

Gebruik geleidelijke blootstelling aan een hiërarchie van gevreesde/vermeden situaties
​

Therapeutische relatie

Confronteer vermijding en bied kalme, rationele geruststelling aan de Verstrengelde /onontwikkeld zelf.
​

Verstrengeling
en kluwen

Cognitief

Werk aan de mening dat cliënt of ouder niet kan overleven zonder voortdurend contact met de ander.

Ervaringsgericht

Gebruik visuele beelden waarbij een de client gescheiden wordt van de ouders.
Gebruik de dialoog (chairwork) tussen twee partijen (imaginaire) om obstakels te overwinnen die het vormen van een aparte identiteit in de weg staan.

Gedragsmatig

Identificeer persoonlijke voorkeuren en natuurlijke gedragingen in het dagelijks leven, om te leren handelen naar de eigen voorkeuren en  deze te ontwarren van verwachtingen van anderen.
Selecteer geschikte partners die de verstrengeling niet aanmoedigen.
​

Therapeutische relatie

Therapeut stelt passende grenzen; niet te dichtbij en niet te ver weg.

Mislukking

Cognitief

Daag de mening uit dat de cliënt van nature onbekwaam of dom is, en koppel aan het schema zodat duidelijk wordt waar deze overtuiging zijn oorsprong vindt.
Benadruk successen en vaardigheden.
Stel realistische verwachtingen.

Ervaringsgericht

Toegang krijgen tot herinneringen van kritische of niet-ondersteunende volwassenen, van vergelijkingen met broers of zussen, of onrealistische verwachtingen.
Gebruik beelden om het vermijden van prestaties  te voorkomen.

Gedragsmatig

Gebruik geleidelijke blootstelling aan een hiërarchie van nieuwe uitdagingen.
Stel grenzen en creëer structuur om uitstelgedrag te overwinnen en bevorder zelfdiscipline.
​

Therapeutische relatie

Ondersteun succes.
Stel realistische verwachtingen.
Zorg voor structuur en grenzen.

Copyleft

Wij hebben er geen moeite mee wanneer informatie van deze site gedeeld wordt zolang het redelijk blijft en niet commercieel gebruikt wordt. Noem ook even onze site, zodat al ons harde werk erkend wordt. 

Onze basisbehoefte "erkenning en gezien worden" heeft af en toe wat aandacht nodig. 

​

Wil je heel veel gebruiken van onze site, voorzien wij jou graag van een abonnement en gun je ons de kans nog meer content voor iedereen te produceren, we hebben nog veel goede ideeën. 

Je kunt ons bereiken op info@schematherapie.online

Positieve feedback of gevonden fouten zijn altijd welkom. 

Uitleg, modi,  schematherapie, online therapie, burnout, over schematherapie, depressie, wat doe je bij schematherapie, welke schema's zijn er, schematherapie voor wie, schematherapie en hulpmiddelen, schematherapie persoonlijkheid, verschillende modi, patronen doorbreken, hardnekkige patronen, waar is schematherapie voor bedoeld, karakter en schematherapie, big 5, hexaco, persoonlijkheidstest, therapeut
bottom of page